Nie sposób doszukać się zapowiedzi tej akcji ani na stronie urzędu miasta, ani powiatu. Można zatem powiedzieć, że nieco "z zaskoczenia", w piątkowe popołudnie na leskie Planty nadjechały ciężkie wozy techniczne i rozpoczęło się kilkugodzinne wyburzanie tzw. Pomnika  Żołnierzy Radzieckich, który stał na tym miejscu od 75 lat - został bowiem odsłonięty 22 lipca 1945 r.
Jego powstanie związane jest z historią miasta, które po wybuchu II wojny światowej znalazło się w strefie "granicznej" - Pakt Ribbentrop-Mołotow wyznaczył właśnie na linii Sanu granicę między "sojusznikami". Z tego powodu Niemcy, po zajęciu Leska 10 września 1939 r., już kilkanaście dni później - 28.09 ustąpili miejsca Armii Radzieckiej, wycofując się za linię Sanu do utworzonej w Sanoku siedziby garnizonu.
1 listopada 1939 roku Rada Najwyższa ZSRR wydała ustawę o włączeniu tych ziem do Ukraińskiej SSR. Miasto oraz okolice weszły w skład obwodu drohobyckiego, a siedzibą rejonu zostało Lesko.
Dalsze losy wojny dosyć szybko zmieniły "sojusznicze układy". Sowiecka okupacja Leska trwała do czerwca 1941 r., kiedy wojska niemieckie zaatakowały ZSRR. W wyniku działań wojsk niemieckich,  27 czerwca 1941 r. miasto zostało zdobyte przez oddziały słowackie, współdziałające z Niemcami. Kolejna niemiecka okupacja Leska trwała do 15 września 1944 roku, kiedy do miasta ponownie wkroczyły oddziały sowieckie –  wchodzące w skład 1 Armii Gwardyjskiej 4 Frontu Ukraińskiego.
Wojska rosyjskie pozostały na tym terenie dosyć długo w związku z trwającymi jeszcze przez kilka lat walkami z UPA. Sytuacja uspokoiła się tu dopiero w 1951 r. po akcji "Wisła" i korekcie granic.
Właśnie w 1945 r. - niejako w dowód wdzięczności za wyzwolenie Leska z rąk niemieckich okupantów - odsłonięto Pomnik Wdzięczności. Co więcej, w pobliżu tego obelisku grzebano czerwonoarmistów, którzy zginęli w Bieszczadach w walkach z Niemcami i banderowcami. W 1953 roku ekshumowano ich i przeniesiono do Baligrodu na tamtejszy cmentarz wojenny, ale wśród mieszkańców Leska pozostała pamięć o pochowanych przy pomniku żołnierzach.
Mimo wielkich zmian ustrojowych, jakie miały miejsce w naszym kraju w latach 90. XX w., mimo kolejnych dekomunizacji rodzimych miast, ulic i placów, ów pomnik, choć coraz bardziej zaniedbany i dewastowany, przetrwał w cieniu parkowych drzew aż do wczoraj. Wielki młot udarowy kawałek po kawałku zamienił go w zwały gruzu.
Powalony fragment z sowieckim godłem i pękająca tablica wdzięczności stały się na chwilę symbolem współczesnych nam czasów, w których coraz trudniej o porozumienie.
Nie negując słuszności "prostowania" historii, zafałszowanej długimi latami rządów zależnych od sowieckiego wpływu, można jednak odczuć niesmak w obliczu tego rodzaju działania.
Czy Pomnik Wdzięczności powinien zniknąć z Leska? Być może, choć szanując mieszkańców miasta wypadałoby chyba zapytać właśnie ich, jak potraktować ten obelisk. Być może elegancko byłoby przed zniszczeniem obiektu zdjąć godło i tablice, i przekazać choćby do muzeum. Dziś już na to wszystko za późno. Nikt o to nie zadbał.
Miejmy tylko nadzieję, że w miejscu zniszczonego pomnika nie powstanie kolejny, który będzie bardziej dzielił niż łączył. Aby historia nie zatoczyła koła.
(md)

Poniżej tekstu - GALERIA ZDJĘĆ.

Fot. Violetta Gajek / mojelesko.pl