W ramach projektu realizowanego dzięki współfinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w Muzeum Historycznym w Sanoku zakończono prace konserwatorskie trzech ikon z XVIII w.
Zabytki wytypowane do zadania znajdujące się dotychczas w salach magazynowych nie były konserwowane od momentu pozyskania ich w wyniku akcji zabezpieczania zabytków połemkowskich w latach 1947-1949 i wpisania w inwentarz, stąd wymagały natychmiastowej interwencji konserwatorskiej.

Są to dwie ikony typu eleusa (na których Matka Boska przytula obejmującego ją Syna) oraz jedna ikona Świętego Mikołaja.

1. Matka Boska Eleusa, Deszno, XVIII w., pierwotnie datowana na XIX w., po wnikliwej analizie konserwatorskiej okazała się ikoną przemalowaną. Pod XIX wieczną warstwą malarską, znajduje się wizerunek Matki Bożej Hodegetrii z XVIII w.

2. Św. Mikołaj z Zawadki, XVIII w., stanowi cenny przykład ikony hagiograficznej jednego z najpopularniejszych świętych zarówno w kościele wschodnim, jak i zachodnim.

3. Matka Boska Eleusa z Myczkowiec, XVIII w., stanowi przykład ikony ołtarzowej, osadzonej w drewnianej, ołtarzowej ramie, rzeźbionej i polichromowanej z trójbocznie zamkniętym przyczółkiem u góry.

Stan zachowania wymienionych ikon był zły, zasięg ubytków warstwy malarskiej wraz z zaprawą  sięgał 40% powierzchni. Zwłaszcza w ikonie z Myczkowiec całe lico malowidła pokryte było charakterystyczną dla malarstwa tablicowego siatką spękań spowodowaną cyklicznymi wahaniami temperatury i wilgotności. Ponadto obiekty zagrożone były przez drewnojady z rodziny kołatkowatych, które często atakują drewniane podobrazia.

Prace restauratorskie od wielu lat utrudnia brak dobrze wyposażonej pracowni konserwatorskiej. - Aktualnie musimy zlecać konserwacje osobom z zewnątrz, płacąc za wykonane prace niemałe kwoty – pisze Katarzyna Winnicka z Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum Historycznego w Sanoku. - Na bieżąco konserwujemy szereg obiektów – musimy cyklicznie wracać do starych, dawno odnawianych obrazów, a jednocześnie ratować te niekonserwowane i zagrożone destrukcją. Celem i zadaniem planowanych prac jest zachowanie, ochrona i prezentacja materialnego dziedzictwa kulturowego. Dyrekcja i pracownicy naszej placówki wyrażają uznanie dla Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wspieranie naszych działań. Dzięki nim muzealna ekspozycja wzbogaci się o kilka wartościowych obiektów.

Ikony ze zbiorów sanockiego muzeum należą do największych i najcenniejszych kolekcji ikon w Polsce i Europie. Są bezcennym świadectwem sztuki sakralnej kościoła wschodniego rozwijającej się w granicach dawnej Rzeczpospolitej – Ojczyzny wielu kultur i narodów. Ich unikalna wartość, bogata ikonografia i naturalne piękno, przyciągają setki turystów z kraju i Europy. Dlatego tak ważne jest by to wielkie dziedzictwo ikony przetrwało kolejne lata, co możliwe jest jedynie przy stałym dozorze i opiece konserwatorskiej.

Przy renowacji dwóch pierwszych ikonach pracowała konserwator dzieł sztuki: mgr Barbara Bandurka, trzecią zlecono pracowni konserwatorskiej „Rearte” s.c. A. Piotrowski z Krakowa.

Źródło: Muzeum Historyczne w Sanoku

Matka Boska Eleusa, Deszno, XVIII w. (przed konserwacją)

Matka Boska Eleusa, Deszno, XVIII w. (po konserwacji)

Św. Mikołaj z Zawadki, XVIII w. (przed konserwacją)

Św. Mikołaj z Zawadki, XVIII w. (po konserwacji)

Matka Boska Eleusa z Myczkowiec, XVIII w. (przed konserwacją)

Matka Boska Eleusa z Myczkowiec, XVIII w. (po konserwacji)